ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Οι χώρες της ΕΕ να εντείνουν τη δράση
τους ενάντια στη διαφθορά
παρέχοντας μεγαλύτερη προστασία στους
whistleblowers
Αθήνα, 5 Νοεμβρίου 2013. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της παγκόσμιας Μη
Κυβερνητικής Οργάνωσης Διεθνής Διαφάνεια, οι περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής
Ένωσης (ΕΕ) αδυνατούν να προσφέρουν επαρκή νομική προστασία στους ανθρώπους που
αποκαλύπτουν περιστατικά διαφθοράς -τους επονομαζόμενους whistleblowers- από
αντίποινα στο χώρο εργασίας, αποδυναμώνοντας έτσι ένα σημαντικό εργαλείο για
την καταπολέμηση της διαφθοράς.
Οι
whistleblowers συμμετέχουν δραστικά στην
αποκάλυψη και ουσιαστικά στην πρόληψη της διαφθοράς, ωστόσο μόνο 4 χώρες της ΕΕ -το Λουξεμβούργο, η
Ρουμανία, η Σλοβενία και το Ηνωμένο Βασίλειο- διαθέτουν ισχυρούς νόμους για την
επαρκή προστασία των whistleblowers, σύμφωνα με την Έκθεση της Διεθνούς Διαφάνειας
με τίτλο «O
θεσμός του whistleblowing στην Ευρώπη» (Whistleblowing in Europe).
Μόνο στις τέσσερις παραπάνω χώρες, ένας εργαζόμενος στο δημόσιο ή στον ιδιωτικό
τομέα θα προστατευτεί ώστε να μην απολυθεί ή υποστεί άλλες δυσμενείς συνέπειες
σε περίπτωση που αποκαλύψει σοβαρά αδικήματα στο χώρο της εργασίας του.
Από
τις υπόλοιπες 23 χώρες της ΕΕ που αξιολογήθηκαν στο πλαίσιο της έρευνας, 16
παρέχουν μερική προστασία στους whistleblowers, ενώ 7 – μεταξύ των οποίων και η
Ελλάδα- είτε δεν διαθέτουν σχετικούς νόμους ή η υπάρχουσα νομοθεσία είναι
εξαιρετικά ανεπαρκής.
«Οι
whistleblowers είναι πολύ σημαντικοί για την καταπολέμηση της διαφθοράς.
Αναλαμβάνουν κινδύνους που πολλοί, αν όχι οι περισσότεροι, είναι απρόθυμοι να
αναλάβουν και αποκαλύπτουν εγκλήματα που ελάχιστοι ενδιαφέρονται ή έχουν το
θάρρος να καταγγείλουν», δήλωσε η
Anne Koch, Περιφερειακή Διευθύντρια της Διεθνούς Διαφάνειας για την Ευρώπη και
την Κεντρική Ασία.
Η Διεθνής Διαφάνεια
καλεί όλες τις χώρες της ΕΕ να θεσπίσουν και να εφαρμόσουν ισχυρούς,
ολοκληρωμένους και κατανοητούς νόμους για την προστασία των whistleblowers, βασισμένους σε διεθνή πρότυπα, μεταξύ των οποίων και οι αρχές που έχει
αναπτύξει η Διεθνής Διαφάνεια. Οι κυβερνήσεις και οι εταιρίες οφείλουν να
παρέχουν υποστήριξη στους whistleblowers όταν φέρνουν στο φως ισχυρά στοιχεία
για αδικήματα.
Χωρίς
ισχυρή νομική προστασία και ασφαλείς διαδικασίες για τη λήψη και διαχείριση των
καταγγελιών, δημόσιοι υπάλληλοι αλλά και στελέχη ιδιωτικών επιχειρήσεων σε όλη
την Ευρώπη διατρέχουν
τον κίνδυνο να απολυθούν, να υποβιβαστούν, να υποστούν ψυχολογική ή ηθική
παρενόχληση ή να βρεθούν αντιμέτωποι με νομικές συνέπειες, εάν παρουσιαστούν
για να καταγγείλουν περιστατικά διαφθοράς και άλλα εγκλήματα.
Εξαιτίας
της έλλειψης ισχυρών νόμων για την προστασία των whistleblowers, μεγάλα
σκάνδαλα και καταστροφές στην Ευρώπη που έχουν κοστίσει ανθρώπινες ζωές και χρήματα,
θα μπορούσαν να είχαν προληφθεί ή να περιοριστούν οι συνέπειές τους, αν οι
εργαζόμενοι οι οποίοι είχαν γνώση για τις ύποπτες διαδικασίες, αισθάνονταν ότι
θα προστατεύονταν σε περίπτωση που τις αποκάλυπταν.
Πολλοί από τους
υπάρχοντες νόμους είναι γραμμένοι αόριστα, έχουν κενά και προβλέπουν εξαιρέσεις
από την εφαρμογή τους.
Επίσης, από πολλούς εν ισχύ νόμους
απουσιάζει η διαμόρφωση ισχυρών διαδικασιών διαχείρισης των καταγγελιών, η
ύπαρξη ενός κατανοητού ορισμού της έννοιας του whistleblowing, η παροχή
εγγυήσεων για την εμπιστευτικότητα των καταγγελιών και η προστασία από
μηνύσεις για συκοφαντική δυσφήμηση.
Η
Διεθνής Διαφάνεια-Ελλάς, τον Απρίλιο του 2013 δημοσιοποίησε την Έκθεση «Εναλλακτική στη Σιωπή: Αποτελεσματικότερη Προστασία και
Υποστήριξη των Whistleblowers στην Ελλάδα», η οποία αξιολόγησε την παρεχόμενη από την
ελληνική Πολιτεία προστασία προς τους πολίτες που αποκαλύπτουν φαινόμενα
διαφθοράς και παρουσίασε τις βασικές αρχές πάνω στις οποίες πρέπει να βασίζεται
το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο. Τα πορίσματα της έκθεσης αυτής, περιλαμβάνονται
στην Ευρωπαϊκή Έκθεση και τονίζουν την απουσία ενός ισχυρού και αποτελεσματικού
νομοθετικού πλαισίου για την προστασία των whistleblowers από τον κίνδυνο των
αντιποίνων, παρ’ όλο που υπάρχει σχετική νομική υποχρέωση όλων των πολιτών να
καταγγέλλουν αδικήματα σύμφωνα με τον ελληνικό Κώδικα Ποινικής Δικονομίας.
Η αποκάλυψη πρόσφατων σκανδάλων έφερε στο φως μια θλιβερή
πραγματικότητα: πολλοί άνθρωποι είχαν γνώση των παρανομιών αλλά επέλεξαν να μην
μιλήσουν. Η στάση αυτή συνδέεται με μια ευρύτερη νοοτροπία
σιωπής που χαρακτηρίζει την ελληνική κοινωνία. Η Διεθνής Διαφάνεια-Ελλάς
παράλληλα με την προώθηση προς τα αρμόδια Υπουργεία εργαλείων για τη διαμόρφωση
ενός ισχυρού νομικού πλαισίου - για τη δημιουργία του οποίου έχει δεσμευθεί η
πολιτική ηγεσία της χώρας - έχει ξεκινήσει τη λειτουργία της Υπηρεσίας
«Διαφάνεια Τώρα!» για την παροχή ενημέρωσης στους πολίτες που επιθυμούν να
καταγγείλουν τη διαφθορά. Στόχος της Υπηρεσίας είναι η ανατροπή της
νοοτροπίας ανοχής απέναντι στη διαφθορά και η ενεργή συμμετοχή των πολιτών στην
καταπολέμησή της.
Βρείτε
το δελτίο Τύπου εδώ: http://www.transparency.gr/european-report-on-protection-of-whistleblowers-in-the-eu/
§
Δείτε την
Ευρωπαϊκή Έκθεση «O θεσμός του whistleblowing στην Ευρώπη» εδώ
(αγγλικά)
§
Δείτε την ελληνική
Έκθεση «Εναλλακτική στη Σιωπή: Αποτελεσματικότερη προστασία και υποστήριξη των
whistleblowers στην Ελλάδα» εδώ
(ελληνικά)
Για
καθημερινή ενημέρωση σχετικά με τις παγκόσμιες δράσεις για την καταπολέμηση της
διαφθοράς ακολουθήστε μας στα κοινωνικά δίκτυα:
Σημείωση για συντάκτες
Η Έκθεση «O
θεσμός του whistleblowing στην Ευρώπη» (Whistleblowing in Europe),
αποτελεί ένα ακόμη εργαλείο στην παγκόσμια προσπάθεια της Διεθνούς Διαφάνειας
για την ενίσχυση των δικαιωμάτων των ανθρώπων που αποκαλύπτουν περιστατικά
διαφθοράς και την ανάδειξη της θετικής συμβολής των whistleblowers στην πάταξη
της διαφθοράς. Η Διεθνής Διαφάνεια είναι η κινητήρια δύναμη και ισχυρός
σύμμαχος σε συλλογικές προσπάθειες για την υιοθέτηση, βελτίωση, πρόταση ή
εποπτεία της λειτουργίας νόμων για την προστασία των whistleblowers, σε δεκάδες
χώρες σε ολόκληρο τον κόσμο.
Η Έκθεση
«O θεσμός του whistleblowing στην Ευρώπη» είναι η δεύτερη μελέτη της Διεθνούς
Διαφάνειας για την προστασία των whistleblowers στην Ευρώπη. Η πρώτη μελέτη
«Eναλλακτική στη σιωπή», κυκλοφόρησε το 2009. Το νέο πρόγραμμα υλοποιήθηκε
με την οικονομική υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής -Γενική Διεύθυνση
Εσωτερικών Υποθέσεων, Πρόγραμμα Πρόληψης και Καταπολέμησης του Εγκλήματος.
Στοιχεία επικοινωνίας
Μαρία Νίνη
T. +30 210 7224940
Chris Sanders
T. +49 30 343820 666 (Βερολίνο)
Αναρτήσεις
