ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΙ ΕΤΩΝ 50

 Tου ΗΛΙΑ ΓΕΩΡΓΑΚΗ

Υπό τον φόβο της μείωσης των συντάξεων και κυρίως του εγκλωβισμού στην ασφάλιση χωρίς τη δυνατότητα πρόωρης εξόδου, χιλιάδες ασφαλισμένοι αναζητούν ευκαιρίες στο ισχύον σύστημα, για ταχύτερη έξοδο από την αγορά εργασίας.
Μια σειρά ασφαλιστικών διατάξεων δίνει δυνατότητα εξόδου με μειωμένη σύνταξη, από τα 50 έως τα 60 για όσους πρόλαβαν να θεμελιώσουν δικαίωμα μέχρι το τέλος του 2012, με μεγάλες

κερδισμένες τις μητέρες ανηλίκων. Για όσους κλειδώνουν το δικαίωμα από το 2013 και μετά πρόωρη σύνταξη -όπου αυτή προβλέπεται– δίνεται στα 62 (καθώς πλήρης σύνταξη καταβάλλεται στα 67).

Τα στοιχεία δείχνουν ότι με τα ισχύοντα  ο ένας στους τρεις ασφαλισμένους έχει τη δυνατότητα να βγει στη σύνταξη πριν από τη συμπλήρωση του 62ου έτους της ηλικίας του. Μεταξύ άλλων πρόκεται για ασφαλισμένους πριν από το 1983 που αποχωρούν με 35ετία, γυναίκες που θεμελίωσαν δικαίωμα μέχρι το τέλος του 2010 αλλά και εργαζομένους στα Βαρέα και Ανθυγιεινά

Πρόσφατη μελέτη του ΚΕΠΕ για το ασφαλιστικό, έδειξε ότι μετά το 2010 καταγράφηκε έκρηξη συνταξιοδοτήσεων, που τελικώς επιβάρυνε το σύστημα. Το φαινόμενο συνταξιοδοτήσεων σε ηλικίες γύρω στα 50 έτη παραμένει,σημειώνεται στην ίδια έκθεση. Μάλιστα  μόνο το 21% των ασφαλισμένων του ΙΚΑ (16% των ανδρών και 30% των γυναικών) συνταξιοδοτούνται στην κανονική ηλικία. Η πλειονότητα των ασφαλισμένων του Ταμείου κάνει χρήση εξαιρέσεων και ειδικών καθεστώτων. Αξίζει να σηµειωθεί ότι αυτοί που συνταξιοδοτούνται µε το καθεστώς των βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων είναι σχεδόν το ένα τρίτο των συνταξιούχων και οι δικαιούχοι αναπηρικής σύνταξης περίπου 16%, προσεγγίζοντας συνολικά τους µισούς συνταξιούχους του Ταμείου. Παρόµοια είναι η εικόνα σε άλλα Ταµεία. Ενδεικτικά, στο Δηµόσιο οι ένστολοι (οι οποίοι αποτελούν σχεδόν το ένα τρίτο των συνταξιούχων) συνεχίζουν να αποστρατεύονται στην ηλικία των 53 ετών ή οι αιρετοί δικαιούνται σύνταξη µε µόλις δύο εκλογικές θητείες

-Βαρέα και ανθυγιεινά. Ειδική αναφορά γίνεται στην εκθεση του ΚΕΠΕ στο καθεστώς των βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων των υπολοίπων χωρών σε

σύγκριση με όσα συμβαίνουν στη χώρα μας. Στην έκθεση σημειώνεται ότι

σε άλλες ανεπτυγµένες ευρωπαϊκές χώρες έχει ήδη επέλθει ή δροµολο-

γηθεί ο περιορισµός ή η κατάργηση των ΒΑΕ. Μελέτη του ΟΟΣΑ ανα-

φέρει ότι σε πολλές χώρες-µέλη του δεν υπάρχουν καν ειδικές ρυθµίσεις

στα συστήµατα συντάξεων για εργαζοµένους σε βαριές ή επικίνδυνες

εργασίες.

-Συντάξεις αναπηρίας. Ενας πολύ µεγάλος αριθµός συνταξιούχων του

ΙΚΑ έχει λάβει σύνταξη αναπηρίας. Ειδικότερα το 17,2% των συνταξιούχων

ανδρών και το 15,1% των συνταξιούχων γυναικών λαµβάνει σύνταξη

αναπηρίας. Η σύνταξη αναπηρίας αποτελεί τη µοναδική διέξοδο προς

τη συνταξιοδότηση για νέα άτοµα που δεν έχουν συµπληρώσει τα όρια

ηλικίας ή για άτοµα που δεν έχουν συγκεντρώσει ικανό αριθµό ενσήµων.

Οι αιτήσεις για νέες συντάξεις αναπηρίας γίνονται κατά κανόνα από

νέους ασφαλισµένους µε µια κορύφωση των αιτήσεων στα 58 έτη για

τους άνδρες και στα 51 έτη για τις γυναίκες.

-Χρόνος ασφάλισης. Το μεγαλύτερο ποσοστό των νέων αιτήσεων για

συνταξιοδότηση γίνεται από ασφαλισμένους με 4.500 ως 4.799 ημέρες

ασφάλισης (δηλαδή 15 ως 16 έτη εργασίας). Δηλαδή με τα κατώτατα

όρια. Το άθροισμα των νέων αιτήσεων για συνταξιοδότηση με εισφορές

ως 4.500 ένσημα είναι 26%. Δηλαδή το ένα τέταρτο των νέων συντάξεων

του ΙΚΑ αφορούν ασφαλισµένους που έχουν καταβάλει εισφορές για

λιγότερο από 15 έτη. Αντιστοίχως, θα πρέπει να πούμε ότι οι µισοί από το σύνολο των νέων συνταξιούχων έχουν εισφέρει για λιγότερο από 22 χρόνια, αισθητά

λιγότερο από την 35ετία. Αξίζει να σηµειωθεί ότι η επόµενη

έξοδος προς τη σύνταξη πραγµατοποιείται στα 35 έτη ασφάλισης, αλλά

αυτή αφορά µόνο το 7% των νέων συνταξιούχων.

Τη μικρότερη ηλικία εξόδου παρουσιάζουν οι άνδρες δημόσιοι υπάλληλοι, περίπου

στα 57 έτη. Την υψηλότερη οι ασφαλισµένοι στον ΟΓΑ, περίπου 65. Ενδιάµεσα και εγγύτερα προς τον ΟΓΑ βρίσκονται οι ασφαλισµένοι άνδρες στον ΟΑΕΕ (63,7 έτη),

ενώ οι ασφαλισµένοι στα λοιπά Ταµεία (58,2 έτη) και στο ΙΚΑ (60,6

έτη), πιθανόν ως αποτέλεσµα της εκτεταµένης ένταξης πολλών επαγ-

γελµάτων στα Βαρέα και Ανθυγιεινά (ΒΑΕ), είναι πιο κοντά στο Δηµόσιο.

Τονίζεται ότι η κυβέρνηση εχει προτείνει στην τρόικα την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης.Ειδικότερα πρότεινε την αύξηση των ενδιάμεσων (πριν από το 62ο) ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης για όσους θεμελιώσουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα μετά το 2018 με την προσθήκη 2 ετών από την 1/1/2019 και 4 ετών από την 1/1/2020 έτσι ώστε την 1/1/2021 να ισχύει για όλους πλην ελαχίστων εξαιρέσεων (οικοδόμους, εργαζόμενους σε στοές, άτομα με ειδικές ανάγκες κ.α) το 62 ο έτος για μειωμένη και το 67ο για πλήρη σύνταξη.Μετά τις αυξήσεις των ορίων που ήδη έχουν επιβληθεί με την προσθήκη 2-12 ετών για όσους θεμελιώνουν από την 1/1/2013 συνταξιοδοτικό δικαίωμα, στους υπόλοιπους "παλαιούς" ασφαλισμένους δίνεται περίοδος χάριτος 4 ετών.

Σημειωνεται ότι «ψαλίδι» από 4,5% έως 30%  έχουν στη σύνταξή τους όσοι ασφαλισμένοι επιλέξουν να αποχωρήσουν από ένα έως πέντε χρόνια ταχύτερα από την αγορά εργασίας. Το ποσοστό της περικοπής εξαρτάται από το Ταμείο, αλλά και το πότε γίνεται η θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος.

Οι υποψήφιοι συνταξιούχοι πρέπει να γνωρίζουν τα εξής:

1. Δημόσιο: Δύο ταχύτητες ισχύουν στο Δημόσιο ανάλογα με το πότε «κλειδώνει» το συνταξιοδοτικό δικαίωμα. Η περικοπή είναι 4,5% το έτος (και μέχρι 22,5% την πενταετία) για όσους συμπληρώνουν 25ετία μέχρι το τέλος του 2010.

Για όσους θεμελιώνουν δικαίωμα από την 1η Ιανουαρίου 2011 και μετά το «πέναλτι» πάει στο 6% τον χρόνο. Επομένως μπορεί να φτάσει το 30% την πενταετία.

Ενδεικτικά αναφέρονται δύο παραδείγματα:

Ερώτηση: υπάλληλος υπουργείου διορισμένος το 1986, είναι σήμερα 57 ετών. Εχει στρατιωτική υπηρεσία 24 μήνες και διερωτάται αν μπορεί να αποχωρήσει με μειωμένη σύνταξη και πόση θα είναι η ποινή.

Απάντηση: O υπάλληλος του παραδείγματος συμπλήρωσε την 25ετία για θεμελίωση μετά την 1η Ιανουαρίου 2011 και κατά συνέπεια έχει θεμελιώσει δικαίωμα. Μπορεί να αποχωρήσει με μειωμένη σύνταξη σε ηλικία 56 ετών (έχει ήδη συμπληρώσει) και με πλήρη στα 61.

Σε περίπτωση που επιλέξει τη μειωμένη σύνταξη το «πέναλτι» θα είναι 6% για κάθε έτος πριν από το 61ο. Δεν πρέπει να εξαγοράσει τη στρατιωτική του θητεία, καθώς θα οδηγηθεί σε θεμελίωση πριν από την 31η Δεκεμβρίου 2010 και τότε θα μπορεί να συνταξιοδοτηθεί με πλήρη στα 65 και μειωμένη στα 60.

Ερώτηση: Δημοτικός υπάλληλος προσελήφθη στον Δήμο το 1984 και σήμερα είναι 55 ετών. Πότε μπορεί να φύγει έστω με μειωμένη;

Απάντηση: Η υπάλληλος του παραδείγματος έχει θεμελιώσει δικαίωμα καθώς συμπληρώνει 25ετία μέχρι το 2010 με μόνο τον χρόνο ασφάλισής της. Μπορεί έτσι να συνταξιοδοτηθεί άμεσα με μειωμένη σύνταξη και σε ηλικία 60 ετών με πλήρη. Στην επιλογή της μειωμένης η σύνταξη θα έχει ποινή 22,5%.

2. Ταμεία ευρύτερου δημόσιου και ιδιωτικού τομέα: Ισχύουν ενιαίες ρυθμίσεις ανεξαρτήτως το έτος που γίνεται η θεμελίωση δικαιώματος. Το «πέναλτι» είναι 6% για κάθε έτος πρόωρης εξόδου και μπορεί να φτάσει το 30% σε περίπτωση που η  έξοδος γίνει πέντε χρόνια νωρίτερα.

Σημειώνεται πως μείωση μέσω ποινής έχει και το τμηματικό ποσό που καταβάλλεται στους ασφαλισμένους από τους συμμετέχοντες φορείς στις περιπτώσεις της διαδοχικής ασφάλισης. Σε αυτές τις περιπτώσεις ακόμα και αν η σύνταξη είναι πλήρης, το ποσό του συμμετέχοντος φορέα μειώνεται λόγω ποινής (καθώς δεν έχει συμπληρώσει ο ασφαλισμένος το προβλεπόμενο όριο για τη λήψη πλήρους σύνταξης και από αυτόν).​